Theo tổng hợp bước đầu các doanh nghiệp sản xuất xi măng trên địa bàn tỉnh Hà Nam đã đầu tư xây dựng các nhà máy phát điện tận dụng nhiệt khí thải có tổng công suất khoảng 250 MVA. Xi măng là ngành công nghiệp tiêu thụ điện năng rất lớn. Việc đầu tư các nhà máy phát điện tận dụng nhiệt dư trong quá trình sản xuất không những mang lại hiệu quả kinh tế lớn mà còn giúp các doanh nghiệp xi măng chủ động nguồn điện trong sản xuất, tối ưu hoá thiết bị, nhanh chóng thu hồi vốn và đặc biệt hơn là còn giúp giảm áp lực thiếu điện cho cả ngành điện và toàn xã hội.
Năm 2017, Tập đoàn Thành Thắng xây dựng nhà máy phát điện tận dụng nhiệt khí thải tại dây chuyền sản xuất xi măng số 2, với công suất thiết kế là 9 MVA. Nhà máy được thiết kế và lắp đặt đồng bộ hệ thống thu hồi nhiệt dư từ nguồn khí thải sau tháp trao đổi nhiệt và nguồn khí thải sau thiết bị làm lạnh clinker của dây chuyền sản xuất clinker. Lượng nhiệt dư này sau khi được hệ thống thu hồi về sẽ nung nóng làm nước bốc hơi và làm quay turbine phát điện.
Ông Lê Xuân Nam, Trưởng phòng Năng lượng (nhà máy Xi măng Thành Thắng) cho biết, điện sản xuất từ tận dụng nguồn nhiệt khí thải được hòa vào lưới 6kV của trạm 110 kV, sau đó cấp trở lại cho nhà máy. Lượng điện tự sản xuất ra đã đáp ứng được một phần ba tổng nhu cầu sử dụng điện của nhà máy, góp phần tiết kiệm chi phí sản xuất.
Từ lợi ích này, năm 2019, Tập đoàn Thành Thắng tiếp tục xây dựng nhà máy phát điện nhiệt dư tại dây chuyền sản xuất xi măng số 3 cùng có công suất 9 MVA. Hiện nay, tính chung cả 2 nhà máy mỗi ngày sản xuất được 320.000 kW - 350.000kW. Sau 3 năm vận hành phát điện, đến nay các kỹ sư vận hành của Xi măng Thành Thắng đã hoàn toàn làm chủ công nghệ tận dụng nhiệt dư. Cả hai nhà máy phát điện tận dụng nhiệt khí thải đều chạy đạt công suất thiết kế.
Trong năm 2020, giá trị sản lượng điện sản xuất từ tận dụng nhiệt khí thải đạt khoảng 110 tỷ đồng. Đặc biệt rút kinh nghiệm từ hoạt động của nhà máy phát điện nhiệt dư số 1, ở nhà máy phát điện nhiệt dư số 2 Xi măng Thành Thắng đã có những cải tạo, điều chỉnh hợp lý hơn so với ban đầu nhằm tối ưu hóa sản xuất như các đường ống thu hồi nhiệt đã được lắp thưa hơn bảo đảm áp và vệ sinh tốt hơn; bể làm mát được làm to, rộng hơn và chìm sâu dưới đất đã bảo đảm tốt hơn chế độ làm mát cho toàn bộ hệ thống so với thiết kế ban đầu.
Tận dụng nhiệt dư để phát điện tại các đơn vị sản xuất xi măng được cho là đem lại lợi ích đa mục tiêu. Bởi nó không chỉ mang lại lợi ích về kinh tế mà còn mang lại lợi ích xã hội to lớn, nhất là trong giải quyết bài toán giảm thiểu ô nhiễm môi trường, giảm phát thải khí CO2 do không phải sử dụng nguồn nguyên liệu thứ cấp.
Theo Quyết định số 56/QĐ-TTg, ngày 18/8/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, định hướng đến năm 2050 thì đến hết năm 2025, có 100% các dây chuyền sản xuất xi măng công suất từ 2.500 tấn clinker/ngày trở lên phải lắp đặt và vận hành hệ thống phát điện tận dụng nhiệt khí thải. Đi cùng với tận dụng nhiệt khí thải để phát điện, các nhà máy xi măng cũng cần đáp ứng đầy đủ các chỉ tiêu về công nghệ và môi trường và phải đầu tư chiều sâu đổi mới công nghệ nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường.
Thực hiện Quyết định này, các doanh nghiệp sản xuất xi măng trên địa bàn tỉnh Hà Nam đã và đang khẩn trương lắp đặt, đưa vào vận hành hệ thống phát điện tận dụng nhiệt khí thải. Tại Tập đoàn Thành Thắng, từ hiệu quả của nhà máy phát điện tận dụng nhiệt dư ở dây chuyền sản xuất số 2 và số 3, khi xây dựng dây chuyền sản xuất số 4 và số 5, Tập đoàn thiết kế đồng bộ nhà máy phát điện tận dụng nhiệt khí thải nhằm tiết kiệm chi phí và bảo đảm kỹ thuật cao trong sản xuất. Tổng công suất phát điện tận dụng nhiệt dư của dây chuyền 4 và 5 đạt 30 MVA, nhà máy phát điện nhiệt dư số 3 đã đi vào hoạt động năm 2023, dự kiến năm 2025 nhà máy phát điện nhiệt dư số 4 sẽ đi vào hoạt động.
