Để vượt qua giai đoạn khó khăn, các doanh nghiệp trong ngành Xi măng Việt Nam đang phải tìm cách để giảm chi phí, tăng năng suất và tìm kiếm những cơ hội mới để phát triển. Cùng với đó, Chính phủ cũng đang đưa ra các chính sách hỗ trợ để ngành Xi măng vượt qua thách thức, nhưng vẫn còn nhiều việc cần phải làm để đưa ngành Xi măng Việt Nam hoạt động ở trạng thái tương đồng với nền kinh tế.
Nói về xu hướng ngành Xi măng Việt Nam trong giai đoạn tới, PGS.TS. Lương Đức Long, Tổng Thư ký Hiệp hội Xi măng Việt Nam cho rằng, nhu cầu xi măng của Việt Nam chưa đạt đỉnh. Do đó, nhu cầu xi măng nội địa sẽ tăng. Để phát triển bền vững, ngành Xi măng cũng sẽ tiếp tục phát triển theo xu thế chung của Thế giới, đó là phát triển bền vững, giảm tiêu hao vật liệu, năng lượng, tiến tới trình độ tự động hóa, tối ưu hóa và sử dụng AI trong sản xuất.
Trong khi đó, TS. Nguyễn Quang Hiệp, Phó Vụ Trưởng Vụ Vật Liệu Xây dựng, Bộ Xây dựng cho biết, cần có định hướng về mặt chính sách để giải quyết các vấn đề nội tại của ngành Xi măng, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững hơn trong tương lai:
Thứ nhất, cần thúc đẩy hoạt động đầu tư xây dựng, đặc biệt xây dựng kết cấu hạ tầng. Theo đó, các Bộ ngành, địa phương đẩy mạnh đầu tư công, xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi, đầu tư phát triển hạ tầng đô thị, nông thôn; Bộ GTVT chỉ đạo các chủ đầu tư tăng tỷ lệ sử dụng cầu cạn bê tông cốt thép đối với các dự án đường bộ cao tốc đang trong giai đoạn thiết kế, đặc biệt là ở những thiếu vật liệu đắp nền đường như vùng ĐBSCL; Tăng cường sử dụng công nghệ gia cố đất bằng xi măng trong xây dựng đường bộ ở; UBND các địa phương tăng cường sử dụng đường bê tông xi măng cho xây dựng đường nông thôn, miền núi và đường tại những vùng thường xuyên ngập lụt.
Thứ hai, thực hiện tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản, nhà ở. Các bộ ngành, địa phương đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 33/NQ-CP ngày 11/3/2023 của Chính phủ. NHNN phối hợp Bộ Xây dựng và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương triển khai thực hiện có hiệu quả Chương trình tín dụng khoảng 120.000 tỷ đồng cho vay ưu đãi phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo xây dựng lại chung cư cũ.
Thứ ba, về chính sách thuế, đề nghị Chính phủ tạm hoãn việc tăng thuế xuất khẩu clinker từ 5% lên 10% (theo Nghị định 101/2021/NĐ-CP) tạm giữ thuế suất thuế xuất khẩu clinker ở mức cũ 5% thêm 2 năm; Cùng với đó, đề nghị Chính phủ xem xét, sửa đổi chính sách thuế GTGT đối với sản phẩm xuất khẩu (clinker) quy định tại Nghị định số 100/2016/NĐ-CP và Bộ Tài chính sửa đổi các Thông tư liên quan theo hướng sản xuất clinker không thuộc đối tượng hàng hóa không chịu thuế GTGT.
Chính phủ cũng nên xem xét, sửa đổi Nghị định số 12/2015/NĐ-CP và Bộ Tài chính sửa đổi Thông tư số 152/2015/TT-BTC theo hướng quy định lại cách tính thuế tài nguyên đối với sản phẩm chế biến từ khoáng sản trong đó có xi măng, clinker để thuế tài nguyên không bị tính trùng lên thuế thu nhập doanh nghiệp như phản ánh của các doanh nghiệp.
Thứ tư, cần thúc đẩy xuất khẩu, kiểm soát chặt nhập khẩu vật liệu xây dựng. Cụ thể, ngoài việc điều chỉnh chính sách thuế liên quan đến xuất khẩu, cần xây dựng và ban hành hệ thống tiêu chuẩn chất lượng xi măng theo hướng hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh xây dựng phải chủ động tìm kiếm, mở rộng thị trường ngoài nước.
Thứ năm, cần nâng cao chất lượng tiết giảm chi phí sản xuất. Theo đó, các doanh nghiệp chủ động, đổi mới công nghệ, sử dụng hiệu quả năng lượng, tận dụng tối đa các nguồn nhiên liệu giá rẻ từ phế thải để tiết giảm chi phí sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh; đồng thời, chủ động phát triển thương hiệu, đẩy mạnh tìm kiếm mở rộng thị trường.
Để phát triển bền vững ngành Xi măng, TS. Nguyễn Quang Hiệp nhấn mạnh, cần sửa đổi, hoàn thiện hành lang pháp lý (nghị định, thông tư, quy hoạch) và hành lang kỹ thuật (quy chuẩn, tiêu chuẩn) hướng đến phát triển ngành sản xuất xi măng theo đúng quan điểm, mục tiêu của Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng Việt Nam thời kỳ 2021 – 2030, định hướng đến năm 2050. Theo đó, hướng đến sản sử dụng hợp lý tài nguyên khoáng sản, tận dụng tối đa phế thải từ các ngành sản xuất khác; sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng; tạo ra sản phẩm xi măng xanh, phát thải thấp.
